Karanlığı Taramak - A Scanner Darkly
Kültür için Alan tarafından desteklenen Monitor, 30 Kasım – 14 Aralık tarihleri arasında Kardiçalı Han’da gerçekleştireceği “Karanlığı Taramak” isimli sergisinde Aslı Çavuşoğlu ve Noor Afshan Mirza ile Brad Butler ikilisinin çalışmalarını bir araya getiriyor.
“Hiçin, bitmemişliğin, cinayetin kusurunun izini bulmak için dünyanın gerçekliğini ortadan kaldırmak gerekir. Gizin pırıltısını bulmak için gerçekliğin ve dilin kütlesini yok etmek gerekir. Dilin sözcüklerini tek tek yok etmek, aynıyı aynıdan koparıp almak gerekir. Hiçin sürekliliğini sağlamak için, her gerçeklik parçasının ardında bir şeylerin kaybolması gerekir – yine de yok etme eğilimine boyun eğmeden gerçekleşmelidir bu; çünkü kaybolmanın canlılığını koruması, cinayetin izinin canlılığının koruması gerekir.”*
Aslı Çavuşoğlu, 2012 yılında Frieze Sanat Fuarı kapsamında ürettiği “Üç Perdelik Cinayet” çalışmasında, fuar alanını suç mahalli ve suç mahallindeki sanat eserlerinin incelenerek cinayetin aydınlatılmaya çalışıldığı adli laboratuvara dönüştürür. Bu çalışmada, geleneksel yöntemlerle aydınlatılmaya çalışılan cinayet, performansa, sanat eserleri ise kanıta dönüşmüştür. Fakat, aydınlatılması gereken durum, gerçeğin çözümlenmesinden geçmemektedir. Beton içine gömülen beden parçaları gibi, gizlenen, fiziksel olarak bulunduğunda ortaya çıkmaz. Olay örgüsünü kurmak ve cinayet sebebini kavramak için bakılması gereken yer olay mahallinde bulunmaz. Koleksiyonun ne anlama geldiği anlaşıldığında tüm sorular yanıtlarını bulur.
Cinayet er ya da geç aydınlatılır. Kusursuz cinayet yoktur. Her cinayet arkasında delil veya deliller bırakır. Çözülemeyen cinayetlerin arkasında ise farklı güçler, üzerinden yıllar geçse de bunun takibinde olanlar vardır. Bir sanat eseri bazen cinayete karışanlar için tehdit oluşturur. Böyle bir durumda sanatçı, karanlık metaforunu üretim metoduna dönüştürür. Karanlık, bize ilk çağrışım yaptığı şekliyle korku ve güvensizliği hissettirir. Kötü olayların vuku bulması karanlıkta daha olasıdır. Gördükleri, insanı yanıltır; fakat var olan durum, ışık açıldığında ortadan kalkmış olmaz. Buna karşılık, gizlenme ve güvende kalma durumları ön plandayken karanlık tercih edilendir. Korku veren, sığınağa dönüşür. Mirza ve Butler çiftinin 2012 yılında ürettiği çalışması “Hold Your Ground”, “nasıl akıllıca protesto edilir?” sorusundan yola çıkarak şekillenir. “Hold Your Ground”, yasaklı sözcüklerin arttığı, düşünce özgürlüğünden eser kalmayan yerlerde yaşamlarını sürdürenlere eleştirmek için alternatif bir yol önerir. Aynı varış noktasına, dolaylı bir güzergâh izleyip anayoldan sapıp zig zaglar çizerek ulaşmak, sesin kesilmemesi için tek kaçış yolu olabilir mi?
Noor Afshan Mirza’nın katılımıyla 30 Kasım’da Kardiçalı Han’da açılacak “Karanlığı Taramak”, 14 Aralık’a dek ziyaret edilebilecek.
*Jean Baudrillard, Kusursuz Cinayet, Çev. Necmettin Sevil, Ayrıntı Yay., İstanbul, sf. 16