Sinema Tarihinde İz Bırakmış Sansürlenen Filmler
"Sansür, geçerli anlayışları ve var olan kurumları ve yasaları birilerinin sorgulamasını engellemek için var. Bütün ilerleme geçerli anlayışların sorgulanmasıyla ve var olan yasaların ve kurumların değiştirilmesiyle gerçekleşir. Sonuç olarak ilerlemek için gerekli olan ilk şey sansürün kaldırılmasıdır." demiş Bernard Shaw. Tarih boyunca şiirler, şarkılar, kitaplar yasaklandı. Sinema da bundan nasibini aldı. Sinema tarihinde iz bırakmış, sansürlenmiş filmleri derledik.
Gaav
Dram · 1969
Yönetmen: Dariush Mehrjui
Oyuncular: Ezzatolah Entezami, Mahin Shahabi, Ali Nassirian
Gulam Hüseyin Saedi’nin 1964 yılında yayınlanan Bayel Ağıtçıları kitabındaki bir öyküden uyarlanan Gaav, İran sinemasının kült eserleri arasında yer alıyor. Modernizm ve sanayileşme hüküm sürerken yoksul bir hayat yaşayan köyülerden biri olan Hassan çok sevdiği ineğinin ölümünün ardından bunalıma girer ve kendini ahıra kapatır. Zamanla kendini inek zannetmeye başlar. Film İran’ın son monarşik lideri Pehlevi’nin karşısındaki duruşuyla sansüre uğradı. 1970 yılında Venedik Film Festivali’nde ise ödül aldı ve dünyaya adını duyurdu. Yeni bir sinema dili kurulmasına öncülük eden film, izleyiciye gerçekleri gösterme konusunda da önemli bir yere sahip.
Chemi bebia
Komedi, Dram · 1929
Yönetmen: Kote Mikaberidze
Oyuncular: Aleksandre Takaishvili, Bella Chernova, Evgeniy Ovanov
Sovyet rejimi tarafından kırk sene boyunca yasaklı kalan Chemi Bebia, Kote Mikaberidze’nin çektiği ilk uzun metraj filmdi. İşini kaybeden birinin eski bir meslektaşının tavsiyesiyle etkili bir bürokratik patronu arayışını anlatan film abartılı kamera açıları ve stop motion tekniğinin kullanımıyla da dikkat çekiyor. Bu siyah beyaz ve sessiz filmi izleme listenize almanızı tavsiye ederiz.
Duck Soup
Komedi, Savaş, Müzikal · 1933
Yönetmen: Leo McCarey
Oyuncular: Groucho Marx, Harpo Marx, Chico Marx
Mussolini tarafından İtalya’da yasaklanan Duck Soup, 20. yüzyılın en iyi komedileri arasında yer alıyor. Mussolini bu filmi şahsına yapılmış bir saldırı olarak görmüştür. Politik bir taşlama örneği olan Duck Soup’un konusu şöyle: Özgür ve cesur insanların ülkesi Freedonia, yaşanan ekonomik krizle sarsılmıştır. İflasın eşiğine gelen ülkeyi kurtaracak kişi ise zengin dul Bayan Teasdale’dir. Ancak Teasdale’in koşulu ülkeye Firefly’ın başkan olmasıdır.
The Wolf of Wall Street
Biyografi, Suç, Dram · 2013
Yönetmen: Martin Scorsese
Oyuncular: Leonardo DiCaprio, Jonah Hill, Margot Robbie
Yasadışı yöntemleri ve müstehcen görüntüleri nedeniyle Martin Scorsese’nin 392 milyon dolar gişe hasılatı yapan bu filmi Nepal ve Kenya’da yasaklanıyor. Önemli bir kısmı doğaçlama çekilen The Wolf of Wall Street, Jordan Belfort’un aynı isimli romanından uyarlandı. Hırslı bir broker olan 24 yaşında olan Jordan Belfort, yatırıcımları kandırarak zengin olur. Suç, yolsuzluk, şaşanın zirvede yaşandığı bir hayata sahip olan Belfort, FBI’ın dikkatini çekince işler karışıyor. The Wolf of Wall Street, samimi bir biyografi niteliğinde.
Peeping Tom
Korku, Dram, Gerilim · 1960
Yönetmen: Michael Powell
Oyuncular: Karlheinz Böhm, Anna Massey, Moira Shearer
Vizyona girdikten kısa bir süre sonra gösterimden kaldırılan Peeping Tom, 1979 yılına kadar da bu yasak sürmüştür. Üstelik Powell’ın kariyerini de bitirmiştir. Bir sinema klasiği olan Peeping Tom, voyerizm konusunda derin düşünüşlere sahiptir. Mark’ın çocukluğu babası tarafından korkutularak geçer. Babası bu korku dolu anları kamerayla çekmektedir. Mark’ın zamanla psikolojisi bozulur, kadınları röntgenlemeye, onları öldürmeye ve öldürürken de kameraya çekmeye başlar.
The Interview
Aksiyon, Macera, Komedi · 2014
Yönetmenler: Evan Goldberg, Seth Rogen
Oyuncular: James Franco, Seth Rogen, Randall Park
ABD ve Kanada’da pek çok sinema salonunun programdan çıkardığı The Interview, Kuzey Kore yetkilileri tarafından saygısızlık olarak nitelendirilmişti. GOP hacker grubu, Sony Pictures şirketine ve çalışanlarına birçok tehdit içerikli e-posta göndermişti. Kuzey Kore’nin başkanıyla röportaj yapma şansını yakalayan televizyon programı yapımcısı Aaron ve sunucu Dave’den başkanı öldürmeleri istenir. Absürd komedi severlerin izleme listelerine almasını tavsiye ederiz.
Life of Brian
Komedi · 1979
Yönetmen: Terry Jones
Oyuncular: Graham Chapman, John Cleese, Michael Palin
Gösterildiği dönemden bugüne kadar pek çok kez sansürlenen Life of Brian, günümüzde Norveç’te hala yasaklıdır. Katolik kilisesinin de yasakladığı film izleyicilerini din, kimlik gibi konularda düşünmeye sevkeden, dünyaca ünlü komedi grubu Monty Python ekibinin mitlerle dalga geçtiği bir komedi başyapıtı. İsa ile aynı gün doğan Brian, başına gelen olaylar nedeniyle mesih zannedilecekken devrimci bir militan ilan edilir.
Salò, or the 120 Days of Sodom
Dram, Korku, Savaş · 1975
Yönetmen: Pier Paolo Pasolini
Oyuncular: Paolo Bonacelli, Giorgio Cataldi, Umberto Paolo Quintavalle
Salò, or the 120 Days of Sodom, din eleştirisi yüzünden yasaklanan filmlerden. İtalyan Yeni Gerçekçilik akımının en önemli temsilcilerinden Pasolini film gösterime girmeden kısa süre önce öldürüldü. Faşizmi ve dini eleştiren Salò, or the 120 Days of Sodom filmi, Sade’nin romanından uyarlanmıştır. Şehrin ileri gelen seçkinlerinin kendilerine kadın ve erkeklerden oluşan bir köle grubu yaratmalarını ve bu insanlara fiziksel, cinsel, ruhsal işkenceler uygulamalarını anlatan film sinema tarihinin en rahatsız edici eserlerinden biri sayılıyor.
Freaks
Dram, Korku · 1932
Yönetmen: Tod Browning
Oyuncular: Wallace Ford, Leila Hyams, Olga Baclanova
Yönetmeni Tod Browning’in kariyerinin bitmesine neden olan Freaks, 30 sene boyunca yasaklı kalmış bir film. 1994 yılında National Film Registry tarafından sinematik hazineler arasına sokulmuştur. Bu film gösterime girdiğinde büyük tartışma yaratmıştı. Bir kadın filmi izlerken düşük yaptığını söyleyerek yapımcı firmayı dava açmakla tehdit etmişti. Ayrıca filmin sansürsüz versiyonunun kopyaları da yok edilmiş. Korku türünde bir kült film olan Freaks’in konusu şöyle: Bir sirkte trampet sanatçısı olarak çalışan Kleopatra, mirası için sirkteki gösterilerin lideri olan Hans ile evlenmeyi planlar. Amacı evlendikten sonra Hans’ı öldürmektir. Hans’ın arkadaşları Kleopatra’nın niyetini anlayınca intikam almaya karar verirler. Freaks, fiziksel deformasyonlara sahip gerçek sirk insanlarının hayatlarını ekrana taşıyan bir başyapıt.
A Clockwork Orange
Suç, Dram, Bilim Kurgu · 1971
Yönetmen: Stanley Kubrick
Oyuncular: Malcolm McDowell, Patrick Magee, Michael Bates
A Clockwork Orange vizyona girdiğinde büyük tartışmalar yaratan filmlerden biri. İngiltere’de sansür kurulu tarafından bazı sahnelerinin kesilmesi istendiğinde Kubrick buna izin vermedi ve filmin İngiltere’deki gösterimi engellendi. Film ülkede ancak yönetmenin ölümünün ardından vizyona sokuldu. Anthony Burgess’in romanından uyarlanan, modern toplumun bir ironisi olan filmin konusu şöyle: Britanya’da endüstrinin gelişmesiyle ahlaki değerler birbirine karışmıştır, iyi kötü iç içe geçmiş ve ayırt edilemez hale gelmiştir. Gençlerden oluşan bir çete insanlara şiddet uygular. Çetenin lideri Alex yakalandığında hapse atılmak yerine kobay olarak kullanılır.
Persepolis
Animasyon, Biyografi, Dram · 2007
Yönetmenler: Vincent Paronnaud, Marjane Satrapi
Oyuncular: Chiara Mastroianni, Catherine Deneuve, Gena Rowlands
Marjane Strapi’nin aynı ismi taşıyan çizgi romanından uyarlanan Persepolis, nice haksızlıklara uğrayan eserlerden. İran’da 6 önemli sahnesi sansürlenerek gösterime girer, İran Farabi Fonu tarafından tehditvari bir mektup yazılsa da Cannes’da gösterilir. Çizgi roman da pek çok İslam ülkesinde ya yasaklanır ya da sansürlenir. Film, ülkemizde de bazı üniversiteler tarafından diplomatik ilişkileri krize sokabilir düşüncesiyle gösterilmek istenmedi.
Film, şeriat cumhuriyetine geçişin adaletsiz, boğucu, karanlık yanlarını güçlü bir biçimde anlatıyor. Marjane Statrapi’nin, küçük bir kız çocuğunun gözünden olan biteni anlatan filmde muhaliflerin susturulması, çarşaf giyme zorunluluğu, kadınların hapislere atılması gibi pek çok olay açık sözlülük ve cesaretle anlatılıyor.
Umut
Dram · 1970
Yönetmenler: Şerif Gönen, Yılmaz Güney
Oyuncular: Yılmaz Güney, Gülşen Alnıaçık, Tuncel Kurtiz
Kıyafetler aracılığıyla yoksulluk propagandası yapıldığı ve zengir fakir ayrımının körüklendiği gerekçeleriyle yasaklanan film, 1971 yılında danıştay kararıyla şartlı olarak oynatıldı. Geçimini atı aracılığıyla faytonluk yaparak sağlayan faytoncu, atının bir kaza sonucu ölmesiyle işsiz kalır ve bir definenin peşinden koşar. 2. Adana Altın Koza Film Festivali’nde ödül alan Umut, Yılmaz Sineması'nın da önemli eserleri arasındadır.
Su da Yanar
Dram · 1987
Yönetmen: Ali Özgentürk
Oyuncular: Tarik Akan, Sahika Tekand, Natalie Douverne
Elliye yakın vali tarafından gösterimi yasaklanan Su da Yanar, Tokyo Film Festivali’nde 250 bin dolar ödül kazanmıştı. Şair ve yazar Nazım Hikmet'in hayatını anlatan bir film yapmak isteyen yönetmen, filmine destek bulamaz. Bu yüzden bunalıma giren yönetmen çevresindeki insanlardan da uzaklaşır. Memleketine doğru yolculuğa çıkar ve geçmişi anımsamaya başlar. Bu sırada filmine destek olacak birini bulur.