25 Eki 2016
Hatice Boyamalar Akkaya
Tarih Öncesinden Neolitik Çağa Sanat Yolculuğu
Bir milyon yedi yüz elli bin yıl önce, Afrika’nın karanlık dehlizlerinden ortaya çıkan, dikilerek yürüyen, karmaşık bir evrimsel süreç geçiren Homonitler'den Nean Dertal’e, oradan da Homo Sapien’e uzanan süreç, bir milyon altı yüz elli bin yıl gibi bir zaman dilimini almıştır.
Sanat alanında, tarih öncesi araştırmalar 1850 yıllından sonra, oldukça kısıtlı yol ve yöntemlerle başlamıştır. Yetersiz de olsa, mezar taşları, mağaralar ve diğer materyaller üzerinde yapılmış olan şekil ve çizgilerle tarih öncesi aktiviteleri ortaya çıkarmaktadır.
Örneğin; Altamira mağarasında bulunan, oyun oynayan küçük bir kız resmi, Lascaux mağarasındaki, bir kaya yarığına düşen köpeklerini kurtarmaya çalışan dört çocuğun resimleri dikkate değerdir.
Fotoğraf: Lascaus Mağrası
Paleolotik dönem - buna buzul dönemi de denilmektedir - avcı toplayıcı sapienlerin göçebe ya da mağaralarda yaşam sürdüğü avladıkları hayvan ve topladıkları meyve ve bitkilerle yaşamını sürdürdükleri dönemdir. Hayvan avlanmakta kullandıkları, günümüze ulaşan, taştan yapılı kesici ve delici aletlere rastlıyoruz ve hayvan figürlerinin mağaralara işlendiği görüyoruz.
İnsanlık tarihinin bu dönemlerinden günümüze ulaşan verilerle, dördüncü buzul dönemine kadar sanat denilebilecek herhangi bir olguya rastlanılmamaktadır. Sanat faaliyetleri dördüncü buzul dönemi olan Würm buzulu ve izleyen sıcak dönemde ortaya çıkmaktadır.
1868 Yılında Altamira mağarasının bulunmasıyla, İspanya ve Fransa'daki bir çok mağarada paleolotik dönem sanatının arttığını görmekteyiz. Bu dönemde insan tasviri oldukça azdır. Yontucular tarafından yapılan küçük kadın figürleri, abartılı kadın kalça ve göğüsleri, dönemin bereket simgesi olarak değerlendirildiği düşünülmektedir. Bunların önde gelenleri, Wisternitz ve Willendorf Venüsleridir. Bu çalışmalar yontu sanatının en eski dışavurum aracı olarak değerlendirilmekte ve bunu resim sanatının izlemiş olduğu bilinmektedir.
Kaynak: Willendorf Venüsleri
Paleolotik dönemin mağara resimleri, Fransa, İspanya, Sahra, Avustralya ve isveç’te ve ayrıca Güney Afrika'daki Buşman kaya resimleridir. Kullanılan figürler ise genellikle, öküz, ayı, bizon, geyik, tüylü gergedan, mamut ve büyücü insan figürleridir.
Mezolitik dönem; bu dönem yumuşak iklimin başladığı, homosapiensin deniz, göl, ırmak kenarlarında daha uzun süre kalmayı yeğlediği, avcı- balıkçı kültürünün geliştiği, kısmen bitki yetiştiriciliğin başladığı dönemdir.
Bu dönem resimleri, kaya yüzeylerine çizilen ya da boyanan resimler olup, Sahra'daki resimlerin bu dönemden kaldığı bilinmektdir. Bu resimler genellikle toplu evler, savaşan homo sapienslerdir. Bu dönem’de, gerçeği değil, önemi vurgulayan, soyutlayan, bazen de salt çizgisel simgeler oluşturan çalışmalardır.
Mezolitik dönem sanatı, kazıma, tek renklilik ve silüet tekniklerini kullanmıştır. Bu dönem İÖ. 4.000'lerde sona erer.
Fotoğraf: Mezolitik Çağ / Valtorta Geçidi / İspanya
Neolitik dönem; Mezopotamya ve Mısır'da Nil kıyısında kent devletlerinin kurulduğu, Kuzey Avrupa'da yeni bir kültür oluşum sürecinin izlendiği dönemdir. Yine de kuzey de bulunan çiftçi kabileleri zorluklarla tarım toprağı oluştururlar. Bu dönem sanatsal aktiviteleri mezolitik dönem sanatının devamı niteliğinde olduğu söylenebilir.